Abraham Ortelius was een Brabantse cartograaf en geograaf. Ortelius was één van de grootste geografen van zijn tijd, en met een beetje goede wil kun je hem de uitvinder van de moderne atlas noemen. Zijn Nederlandse naam was Abraham Ortels of Abraham Hortels. Ortelius werd geboren in Antwerpen in 1527 en stierf daar ook, in 1598.  Ortelius leerde onder leiding van zijn oom Jakob Van Meteren Grieks, Latijn en wiskunde. In 1547, op 20-jarige leeftijd, trad hij toe tot de Antwerpse Sint-Lukasgilde als afsetter van kaarten (inkleurder).

Ortelius op reis voor het verzamelen van kaarten en prenten

In 1554 zette Ortelius een handeltje op in boeken en antiquiteiten. Hij reisde daarvoor veel door West-Europa, zoals naar de boeken- en prentenbeurs van Frankfurt. Zeker in het begin was het doel van deze reizen het verzamelen van materiaal voor de handel. Ortelius reisde door Italië, Frankrijk, door de Zeventien Provinciën en Zuid- en West-Duitsland, Engeland en Ierland.

Ortelius en Mercator

Ook is bekend dat hij in 1560 een reis in het gezelschap van Mercator maakte naar Trier, Lotharingen en Poitiers. Het zou goed kunnen dat Ortelius door zijn gesprekken met Mercator een meer wetenschappelijke interesse voor kaarten kreeg.

Wereldkaart van Ortelius

Mercator zou Ortelius de suggestie hebben gedaan een wereldatlas samen te stellen. In de aanloop daarnaar publiceerde Ortelius in 1564 een achtbladige wereldkaart, die later in verkleind formaat ook in zijn wereldatlas zou opgenomen worden. Het enig overgebleven exemplaar van de afzonderlijke wereldkaart bevindt zich in de universiteitsbibliotheek van Bazel (Zwitserland). Daarop volgde in 1565 nog een kaart van Egypte en in 1567 van Azië.
[caption id="attachment_103" align="alignleft" width="740"] De geheele Weerelt, wereldkaart uit een Nederlandse uitgave van de Theatrum Orbis Terrarum uit 1571.[/caption]

Theatrum Orbis Terrarum

In 1570 publiceerde Ortelius zijn  invloedrijkste werk: de wereldatlas Theatrum Orbis Terrarum. Deze atlas bevatte bijna geen eigen kaarten, maar Ortelius bundelde 53 kaarten van anderen. Opmerkelijk, en nieuw voor in die tijd, was dat Ortelius keurig aan bronvermelding deed.

Totdat deze grote atlas verscheen, waren alleen bundels van ongelijksoortige kaarten uitgebracht. Ortelius deed het anders: hij liet alle kaarten voor deze atlas in dezelfde stijl en op dezelfde maat graveren op koperplaten, logisch geordend naar continent, streek en staat. Ortelius voorzag de kaarten bovendien van een beschrijvend commentaar en doorverwijzingen op de achterzijde van elke kaart. Zo werd voor het eerst alle West-Europese kennis van de wereld samengebracht in één boek.

Het voornaamste werk van Ortelius bestond dus uit het bijeenzoeken van de beste kaarten, ze te verfijnen, te combineren tot één kaart of juist op te splitsen over meerdere, en ze op dezelfde maat te brengen.